دندان قروچه یا بروکسیسم (Bruxism) یک اختلال رفتاری است که در آن فرد به صورت ناخودآگاه دندان‌های خود را روی هم می‌ساید یا فشار می‌دهد. این امر می‌تواند در طول روز یا شب و در حالت بیداری یا خواب اتفاق بیفتد. دندان قروچه در بیداری معمولاً در زمان‌هایی که فرد تحت استرس، عصبی، تمرکز شده یا خسته است رخ می‌دهد. دندان قروچه در خواب نیز ممکن است با عوامل روانی، عصبی، ژنتیکی، دندانی یا عفونی مرتبط باشد. دندان قروچه در کودکان یک پدیده شایع است که بر اساس برخی منابع، تا 15 درصد از کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از کودکان ممکن است فقط در زمان رویش دندان‌های جدید یا تغییر دندان‌های شیری به دندان‌های دائمی دندان قروچه داشته باشند. اما برخی دیگر ممکن است به دلایل دیگری این عادت را ادامه دهند. دندان قروچه در کودکان می‌تواند باعث سایش، شکستگی، شل شدن یا افتادن دندان‌ها شود. همچنین می‌تواند باعث درد فک، گرفتگی عضلات صورت، سردرد، گوش درد، خواب ناکافی و کاهش کیفیت زندگی کودک شود. به همین دلیل، شناسایی علل و عوامل موثر بر علت دندان قروچه کودکان در بیداری و انجام درمان مناسب برای آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله، ما به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت.
علت دندان قروچه کودکان در بیداری
دندان قروچه در بیداری یک عادت ناخودآگاه است که ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شود. برخی از علت دندان قروچه کودکان در بیداری عبارتند از:
-استرس و اضطراب: این عامل شاید مهم‌ترین علت دندان قروچه در بیداری باشد. کودکان ممکن است در مواجهه با تغییرات زندگی، مشکلات خانوادگی، مدرسه، دوستان یا سایر موقعیت‌های استرس‌زا، دچار اضطراب و نگرانی شوند. این احساسات منفی می‌توانند باعث تنش عضلات فک و دندان قروچه شوند. برخی از نشانه‌های اضطراب در کودکان عبارتند از: بی‌قراری، عصبانیت، گریه، ترس، وسواس، خجالت، کم‌خوابی و کم‌اشتهایی.
-مشکلات دندانی: برخی از مشکلات دندانی مانند دندان‌های نامنظم، اختلال در انطباق فک‌ها، وجود دندان‌های شکسته یا پوسیده، عفونت‌های دهانی یا لثه‌ای و آسیب‌های صورتی می‌توانند باعث دندان قروچه در بیداری شوند. این مشکلات ممکن است باعث ایجاد فشار یا درد در دندان‌ها یا فک‌ها شوند و کودک را وادار کنند که دندان‌های خود را روی هم بگذارد یا بساید.
-رویش دندان‌های جدید: کودکان ممکن است در زمان رویش دندان‌های جدید یا تغییر دندان‌های شیری به دندان‌های دائمی، دچار حساسیت، خارش یا درد در دندان‌ها یا لثه‌ها شوند. این موضوع ممکن است باعث شود که کودک دندان‌های خود را روی هم بگذارد یا بساید تا از این احساسات ناراحت کننده راحت شود. معمولاً این نوع دندان قروچه موقت است و با روییدن کامل دندان‌ها متوقف می‌شود.
-عادات بد دهانی: برخی از عادات بد دهانی مانند مکیدن انگشت، مکیدن پستانک، گاز گرفتن، لیس زدن لب یا گازندگی می‌توانند باعث دندان قروچه در بیداری شوند. این عادات ممکن است باعث ایجاد فشار یا تحریک بر روی دندان‌ها یا فک‌ها شوند .
-تقلید از بزرگترها: کودکان ممکن است از بزرگترهای خود که دندان قروچه دارند تقلید کنند. برای مثال، اگر پدر یا مادر کودک دندان قروچه داشته باشد، کودک ممکن است این عادت را به عنوان یک رفتار طبیعی در نظر بگیرد و آن را انجام دهد. همچنین، اگر کودک در محیطی باشد که دیگر افراد دندان قروچه دارند، مانند مدرسه یا مهدکودک، ممکن است از آن‌ها تأثیر بپذیرد و دندان قروچه خود را شروع کند.
-عوامل دیگر: برخی از عوامل دیگری که ممکن است با دندان قروچه در بیداری مرتبط باشند عبارتند از: بیماری‌های عصبی، اختلالات روانی، مصرف برخی از داروها، کمبود ویتامین‌ها یا مواد معدنی، آلرژی‌ها، تنفس دهانی و سندرم دهان خشک.
عوامل تشدید کننده دندان قروچه کودکان
برخی از عواملی که ممکن است علت دندان قروچه کودکان در بیداری را تشدید کنند عبارتند از:
-نوشیدنی‌های حاوی کافئین: نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند چای، قهوه، کولا یا شکلات می‌توانند باعث افزایش استرس، بی‌قراری و تحریک عضلات فک شوند. این موضوع ممکن است باعث شود که کودک بیشتر دندان قروچه داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که مصرف این نوشیدنی‌ها را در کودکان محدود کنید یا از آن‌ها خودداری کنید.
-مصرف غذاهای سخت یا چسبناک : مصرف غذاهای سخت یا چسبناک مانند آجیل، آب‌نبات، کارامل یا سیب می‌توانند باعث ایجاد فشار یا سایش بر روی دندان‌ها یا فک‌ها شوند. این موضوع ممکن است باعث شود که کودک بیشتر دندان قروچه داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که مصرف این غذاها را در کودکان محدود کنید یا از آن‌ها خودداری کنید.
-نداشتن برنامه روزانه منظم : نداشتن برنامه روزانه منظم می‌تواند باعث افزایش استرس، بی‌نظمی و عدم تعادل در زندگی کودک شود. این موضوع ممکن است باعث شود که کودک بیشتر دندان قروچه داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که برای کودک برنامه روزانه منظمی تهیه کنید که شامل زمان‌های مشخص برای خواب، بیداری، غذا خوردن، تحصیل، بازی، ورزش و استراحت باشد.
اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب علت دندان قروچه کودکان در بیداری
دندان قروچه در بیداری می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی برای سلامت دهان و دندان، سلامت عصبی و روانی و کیفیت زندگی کودک شود که پیش تر نیز به علت دندان قروچه کودکان در بیداری پرداختیم . برخی از این مشکلات عبارتند از:
– آسیب به دندان‌ها و لثه‌ها : دندان قروچه در بیداری می‌تواند باعث سایش، شکستگی، شل شدن یا افتادن دندان‌ها شود. این موضوع ممکن است باعث کاهش زیبایی دهان و دندان، افزایش حساسیت دندان‌ها به دما یا شیرینی، ایجاد فاصله بین دندان‌ها، افزایش خطر عفونت‌های دهانی یا لثه‌ای و کاهش عملکرد جویدن و گفتار شود.
– آسیب به فک و عضلات صورت : دندان قروچه در بیداری می‌تواند باعث ایجاد فشار یا التهاب در مفاصل فک، عضلات صورت، گردن و شانه شود. این موضوع ممکن است باعث درد فک، گرفتگی عضلات صورت، سردرد، گوش درد، کاهش باز شدن دهان، کج شدن فک و کاهش عملکرد جویدن و گفتار شود.
– آسیب به سلامت عصبی و روانی: دندان قروچه در بیداری می‌تواند باعث افزایش استرس، اضطراب، عصبانیت، افسردگی، خستگی، بی‌خوابی، کابوس و کاهش خلق و خو شود. این موضوع ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس، ارتباطات اجتماعی، عملکرد تحصیلی و کیفیت زندگی کودک شود.
به همین دلیل، تشخیص زودهنگام علت دندان قروچه کودکان در بیداری و درمان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. برای این منظور، توصیه می‌شود که به پزشک دندانپزشک یا روانپزشک کودک مراجعه کنید تا علت و شدت دندان قروچه را بررسی کنند و راه‌های درمان مناسب را پیشنهاد دهند.
روش‌های درمان و پیشگیری از علت دندان قروچه کودکان در بیداری
درمان و پیشگیری علت دندان قروچه کودکان در بیداری ممکن است شامل روش‌های مختلفی باشد که بسته به علت، شدت و اثرات آن بر کودک تعیین می‌شوند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
– استفاده از دستگاه‌های دندانی : برخی از دستگاه‌های دندانی مانند جلا، نایت گارد، اسپلینت یا ورقه‌های پلاستیکی می‌توانند برای محافظت از دندان‌ها در برابر سایش یا شکستگی به کار روند. این دستگاه‌ها معمولاً توسط دندانپزشک طبق اندازه دهان و دندان کودک طراحی و ساخته می‌شوند و باید در زمان‌هایی که کودک دندان قروچه دارد، مانند زمان تمرکز یا استرس، بر روی دندان‌ها قرار داده شوند.
– اصلاح عادات بد دهانی : اگر کودک عادات بد دهانی مانند مکیدن انگشت، مکیدن پستانک، گاز گرفتن، لیس زدن لب یا گازندگی داشته باشد، باید تلاش کنید که به آرامی و با تشویق این عادات را از او بگیرید. برای این منظور، می‌توانید از روش‌هایی مانند توجه به علایق و بازی‌های کودک، ارائه جایزه یا تحسین برای رها کردن عادت، ارائه جایگزین‌های مناسب برای تسکین نیازهای کودک، یا مشاوره با روانپزشک یا روانشناس استفاده کنید.
-کاهش استرس و اضطراب : اگر کودک دچار استرس یا اضطراب باشد، باید تلاش کنید که علت و منبع آن را شناسایی کنید و راه‌هایی برای کاهش یا حل آن پیدا کنید. برای این منظور، می‌توانید از روش‌هایی مانند گفتگو و گوش دادن به احساسات و نگرانی‌های کودک، ارائه حمایت و اطمینان به کودک، ایجاد محیطی آرام و امن برای کودک، آموزش روش‌های مدیریت استرس و اضطراب مانند تنفس عمیق، تصویرسازی مثبت، ورزش یا مدیتیشن، یا مشاوره با روانپزشک یا روانشناس استفاده کنید.
– اصلاح مشکلات دندانی : اگر کودک مشکلات دندانی مانند دندان‌های نامنظم، اختلال در انطباق فک‌ها، وجود دندان‌های شکسته یا پوسیده، عفونت‌های دهانی یا لثه‌ای و آسیب‌های صورتی داشته باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا این مشکلات را تشخیص و درمان کند. برای این منظور، ممکن است از روش‌هایی مانند ترمیم دندان ، ترکیب، ارتودنسی، جراحی، آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد التهاب استفاده شود.
– رعایت بهداشت دهان و دندان : رعایت بهداشت دهان و دندان یکی از روش‌های مهم برای پیشگیری از دندان قروچه و عوارض آن است. برای این منظور، باید به کودک آموزش دهید که حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را با مسواک و خمیر دندان مناسب برسد، حداقل یک بار در روز با نخ دندان از بین دندان‌های خود پاک کند، بعد از هر وعده غذا دهان خود را با آب بشوید، از مضمضه‌های دهانی ضد باکتری استفاده کند و حداقل دو بار در سال به دندانپزشک برای معاینه و پاکسازی دندان‌ها برود.
نتیجه‌گیری
دندان قروچه در بیداری یک اختلال رفتاری است که در آن کودک به صورت ناخودآگاه دندان‌های خود را روی هم می‌ساید یا فشار می‌دهد. این امر می‌تواند به دلایل متعددی ایجاد شود و باعث ایجاد مشکلات جدی برای سلامت دهان و دندان، سلامت عصبی و روانی و کیفیت زندگی کودک شود. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام علت این کار مهم است.
